Zoran Bogdanović – link naar artikel
14 oktober 2020 – verschenen in nr. 42
De zon is nog maar net op wanneer in Thessaloniki de Griekse oproerpolitie zich in zwarte uniformen op de straten opstelt. Om hun nek hangen gasmaskers en uit hun gepantserde bussen sjouwen ze hun schilden. Vandaag wordt in de rechtszaal bekendgemaakt of de extreem-rechtse Gouden Dageraad – na de financiële crisis van 2008 nog de derde grootste partij van Griekenland – een criminele organisatie is. De partij steeg in populariteit door haar volkscampagnes, zoals het massaal uitdelen van voedsel (alleen voor ‘rasechte’ Grieken) en deur-tot-deur-acties om migrantenproblematiek te bespreken. Dit maakte de beweging een voorbeeld voor extreem-rechts wereldwijd.
Maar bij links Griekenland staat de Gouden Dageraad bekend als de partij waarvan de leden sinds de oprichting in 1993 migranten, homoseksuelen en linkse activisten aanvallen, soms met dodelijke afloop. Inmiddels is de partij haar zetels in het parlement kwijt en nu ze misschien haar laatste klap gaat incasseren, lopen zo’n drieduizend demonstranten langs de oproerpolitie. Het zijn vooral studenten, die in de tweede grootste stad van Griekenland verantwoordelijk zijn voor de hamers en sikkels en anarchistische symbolen op haast elke straathoek.
Op straat bundelen verschillende linkse groeperingen hun krachten. ‘We zijn hier om de nazi’s te tonen dat de straten niet van hen zijn’, zegt de 27-jarige Johanna Katlamousi van de linkse AFKEERFA-beweging. Niet lang na haar woorden barst de colonne uit in gejuich: de rechter in Athene heeft de Gouden Dageraad als criminele organisatie verklaard. In totaal zijn tijdens de vijf jaar durende rechtszaak 68 kopstukken, leden en supporters aangeklaagd. Sommigen van hen zijn nu schuldig bevonden aan moord, poging tot moord en illegaal wapenbezit. Anderen kunnen nu juist makkelijker vervolgd worden, zoals leider Nikolaos Michaloliakos.
‘Dit is niet het einde van fascisme in Griekenland, maar we laten Europa wel zien dat extreem-rechts een halt toegeroepen kan worden’, zegt de 25-jarige Giorgios, die na de demonstratie op het punt staat om weg te fietsen. In Athene gooit radicaal-links op dit moment molotovcocktails naar de politie, maar in Thessaloniki slurpt een politieman koffie door een rietje. De chauffeur van de geparkeerde politiebus slaapt achter het stuur. ‘De Gouden Dageraad durft zich vandaag niet te vertonen, maar zal zich wel versplinteren in andere bewegingen’, vervolgt Giorgios. ‘Het is niet dat we fascisten gaan jagen, maar we hebben wel een boodschap voor ze: zodra jullie op straat verschijnen, staan wij er ook.’