Wat oogsten en eten we deze zomer? We gaan langs bij bijzondere boerderijen, kijken wat er nu van het land komt en vragen een chef hoe we het lekker kunnen bereiden. Deze week rode bieten van de Herenboeren in Boxtel.
Zoran Bogdanovic 23-07-20, 11:00, Algemeen Dagblad
,,Wij hebben geen supermarkt nodig”, zegt vrijwilliger Ben van Valkengoed met een trotse lach op zijn doorweekte gezicht. Het regent al uren op deze zaterdagochtend in Boxtel, maar dat weerhoudt hem en medevrijwilliger Karin Tooren niet om op het veld rode bieten uit de grond te trekken. Want hier bij Herenboeren Wilhelminapark werken de vrijwilligers aan één doel: vierhonderd monden voeden met biologisch vlees, eieren, fruit en groenten.
Herenboerderij
We bevinden ons op de eerste Herenboerderij in Nederland. In 2016 begonnen vijftig gezinnen met de boerderij als biologisch alternatief voor de intensieve kas- en akkerbouw en megastallen, die de bodem uitputten en weinig insecten aantrekken. Hier is het een andere wereld. Op 18 hectare grond lopen varkens vrij rond in een modderbad zo groot als een voetbalveld, grazen runderen op de heide en worden bijna alle groenten geteeld die je van Nederlandse bodem ook in de supermarkt terugvindt.
De boerderij draait op circa zeventig vrijwilligers, veelal mensen tussen de 30 en 50 jaar met kinderen. Zij worden aangestuurd door de vriendelijke, breedgeschouderde boer Geert van der Bruggen. Zojuist is hij in een groene overall en laarzen aan komen rijden op de tractor.
We lopen door het veld en passeren draadvormige venkelbladeren voor we uitkomen bij ons doel. Groene bladeren met rode aderen: rode bieten. Het is een knol die in de zomer wordt geoogst, van juli tot oktober. De biet heeft een frisse, aardse smaak. In menig restaurant wordt hij dan ook rauw geserveerd in salades, maar ook in warme gerechten gebruikt.
,,Hoe je ziet dat de bieten klaar zijn voor de oogst?” zegt boer Van der Bruggen terwijl hij bukt en zijn handen door de bladeren laat gaan. ,,Heel simpel: als het blad goed groen is en de biet omhoog is gekomen. Kijk, je trekt ‘m makkelijk uit de grond.” Dit trucje herhaalt hij meermaals en hij reikt ons bieten aan die later naar chef-kok Mick de Visser mogen.
Pesticiden
De reguliere landbouw en zijn biologische broertje. Boer Van der Bruggen staat met één voet in beide werelden. Thuis runt hij een melkveehouderij, hier staat hij midden in een akker met meer dan zestig verschillende groenten. Waar een reguliere boer zijn gewassen van tevoren bespuit met pesticiden, gebeurt dat hier pas als rupsen de oogst daadwerkelijk bedreigen. En waar normaal gesproken onkruid meteen wordt weggehaald, groeit het op de Herenboerderij tussen de gewassen door.
Onkruid kan soms zelfs voordelig uitpakken. ,,Vorig jaar was het heel heet en toen stond de sla tussen hoog onkruid, mooi een beetje beschut tegen de zon. De rode kool stond dan weer onbeschermd en kreeg last van zonnebrand.”
Toch moet er bij veel regen geschoffeld worden, anders overwoekert het onkruid de gewassen. ,,Biologisch boeren is constant balanceren tussen ingrijpen en de natuur haar gang laten gaan. Dat is een uitdaging.”
Even later stapt de boer op zijn tractor om de laatste bakken met groenten naar de ingang van de hoeve te brengen, waar leden het mogen ophalen.
Ambitieus plan
Klokslag 11.00 uur lopen de eerste leden het terrein op. De een neemt zijn kind, de ander zijn hond mee. Onder de aanwezigen is oprichter Geert van der Veer. Zichtbaar trots, maar vooral ambitieus. ,,We hebben nu acht herenboerderijen in Nederland en er zitten er nog eens 28 in de pijplijn. Ook hebben we dit jaar, samen met de Triodos Bank, het Grondfonds opgericht dat burgers helpt om meer herenboerderijen op te zetten. Er ontstaat echt een beweging.”
‘We hebben nu acht herenboerderijen in Nederland en er zitten er nog eens 28 in de pijplijn’
Geert van der Veer
Genoeg werk aan de winkel dus, en dat geldt ook in Boxtel. Boer Van der Bruggen wil in de toekomst honderd extra monden voeden en de keet moet plaatsmaken voor een chique Vlaamsche hoeve. Voor we met de bieten in de tas het terrein verlaten, vragen we of hij herenboerderijen als vervangers van de gangbare landbouw ziet. ,,Iedereen weet wat de problemen zijn met gangbare landbouw: de stikstofcrisis, bodemuitputting.” Even is hij stil. ,,Maar we hebben ook die boerderijen nodig om iedereen te voeden. We moeten geen concurrenten zijn, maar samenwerken om Nederland te voeden. Snapte?”