Zoran Bogdanović 24 juni 2020 – verschenen in nr. 26
‘Laat je paspoort zien!’ Dit zijn niet de woorden van een Servische grenswacht, maar van Pavle Bihali, de leider van Levijatan. Deze groep van een paar honderd gespierde, veelal kaalgeschoren mannen intimideert normaal gesproken dierenmishandelaars, maar is sinds dit voorjaar overgestapt op vluchtelingen. Bihali’s Facebook-video’s, knuffelend met honden, zijn vervangen door fragmenten waarop hij vluchtelingen bedreigt.
Zo is te zien hoe Bihali eind mei zijn telefoonlicht op een jonge Afghaanse vluchteling schijnt. Zijn vriendin ligt verstopt in een slaapzak in een donker, verlaten huis in het grensstadje Vršac. Het tweetal toont hun paspoorten. ‘Morgen komen we weer’, zegt Bihali streng. ‘Dan zijn jullie vertrokken naar Roemenië!’
Levijatan is slechts een van de extreem-rechtse groeperingen in Servië die door Servische steden patrouilleert. Deze groepen waarschuwen migranten met flyers om zich niet in groepen van groter dan drie te verzamelen. Ook mogen ze ’s nachts niet over straat lopen. Doen ze dat wel, dan ‘zal dat niet ongestraft blijven’, staat op de pamfletten. ‘De migranten willen hier een islamitische staat. Dit is de enige manier om de tsunami van migrantengeweld te stoppen’, laat Levijatan-leider Bihali via de telefoon weten.
Maar in de cijfers is geen tsunami te zien. Meer dan 27.000 migranten doorkruisten vorig jaar het land, volgens het Servische Commissariaat voor Migranten en Vluchtelingen. Zij waren verantwoordelijk voor slechts 101 strafbare feiten in de eerste tien maanden van 2019, blijkt uit cijfers van de politie. Toch mogen de patrouilles ongestoord hun gang gaan.
‘Strontfascisten, stop daar eens mee!’ was de boodschap van president Aleksandar Vučić naar extreem-rechts, tijdens een persconferentie in februari. Net als de vluchtelingen wil Servië de EU in en Vučić weet dat Europa over zijn schouder meekijkt. Toch was het juist zijn regering die tijdens de eerste coronagolf migranten van de straat plukte en ze in overvolle, onhygiënische kampen stopte die ze niet mochten verlaten.
De EU en Servië sloten eind vorige maand een deal. De EU-grenspolitie Frontex – bekend om mishandelingen van overstekende migranten – gaat Servië helpen om grensoperaties uit te voeren. Nu vluchtelingen de opvangcentra mogen verlaten zullen duizenden een pak slaag of pepperspray van Frontex riskeren en teruggestuurd worden naar Servië. Daarna mogen ze het opnieuw proberen, opgejaagd door extreem-rechtse dierenvrienden.
Het aantal in 2020 getelde doden en vermisten op de Middellandse Zee was deze week, volgens het Missing Migrants Project (IOM): 365